De kunst van verwerken

An interview about art and emotions. As my sister and sweet friend recently died I did have something to say. it’s about a work I create as remembrance.

Door Belise von Raesfeld meijer
  • De kunst van verwerken
De kunst van verwerken

Bij therapie associeer je al snel een sofa waar je op ligt, terwijl iemand luistert en af en toe knikt. Toch hoeft therapie niet zo te gaan. Muziek luisteren, kunst maken, rollenspel: ook dat zijn effectieve manieren om emoties te verwerken. Al zo’n 65 jaar kan je in Nederland vaktherapie (voorheen creatieve therapie) volgen, een alternatief voor de traditionele therapie.

Maxime Maurer is zo’n vaktherapeut. Als ze vertelt dat ze dramatherapeut is, denken mensen vaak dat ze uitsluitend toneelstukjes met mensen maakt. “Het hangt heel erg af van de persoon waar ik mee werk”, zegt Maurer. “Je kan een toneelstuk maken, dan focus je meer op het proces van het maken.” Maar dramatherapie is veel meer dan dat; soms gaat het over sociale vaardigheden aanleren, andere keren over het veranderen van een houding. “Drama als middel is in de breedste vorm in te zetten om te werken aan je doelen.” Beeldend therapeut Romy Pijnacker benoemt dat er in het algemeen een stigma hangt rond vaktherapie. “Mensen denken: ‘Oh, dan ga je knutselen’, maar beeldende therapie is psychologie waar kunst wordt ingezet als middel.” Met materiaal, zoals klei, papier of verf, probeert ze met mensen tot ontwikkeling of verwerking te komen. Ook muziektherapeut Manon Hesseling heeft een soortgelijke ervaring. Muziektherapie is breder dan alleen muziek maken. Zo heb je een receptieve en een actieve vorm. “In de actieve vorm ben je bezig met creëren en bij de receptieve vorm ga je meer naar muziek luisteren en kijk je welke gevoelens het bij je oproept en waar het vandaan komt.”

Benieuwd hoe verschillende kunstenaars verwerken via hun kunst? Klik op de audiofragmenten onder de portretten.Documentairemaker Laura IwuchukwuHenk Fakkeldij met in zijn handen speelgoed van overleden zus

https://stream.hu.nl/players/eS9uQRpp-gUDjC9bv.html

Luister hierboven het verhaal van Laura.
Bekijk hier de documentaire ‘Ik bel je terug’.

https://stream.hu.nl/players/MwCR9U7l-gUDjC9bv.html

Luister hierboven het verhaal van Henk.

https://stream.hu.nl/players/aIHy4ON1-gUDjC9bv.html

Luister hierboven naar een voorproefje van het nummer ‘Voorbij’ dat Henk schreef voor zijn zus.

“In essentie is alle creatieve therapie hetzelfde, alleen de uitvoering is anders”, zegt Hesseling. Vaktherapie is een ervaringsgerichte therapie. Dat betekent dat de nadruk ligt op het doen en het ervaren, en niet zozeer op het praten. “Praten kan nuttig zijn, maar muziek kan uiting geven aan emoties die je niet in woorden kan vatten”, vertelt Hesseling. Voor sommige mensen kan praten lastig zijn: of het nou gaat over het niet goed kunnen reflecteren of überhaupt niet in staat zijn om te kunnen praten. Ook zij kunnen baat hebben bij therapie, maar voor hen is traditionele therapie moeilijk. Dramatherapeut Mauer legt uit dat niet alles valt te verklaren door erover na te denken en een gesprek aan te gaan. “Emoties, spanningen en herinneringen worden niet alleen in de hersenen opgeslagen”, zegt ze. “Ook in je lichaam hou je emoties vast, misschien nog wel meer dan in je hersenen.” Pijnacker herkent dit ook in haar vorm van therapie. “Beeldende therapie is grotendeels een lichaamstherapie”, vertelt ze. “Door onze therapievorm kan in je lichaam opgeslagen trauma naar boven komen.”Kunstwerk van Henk voor zijn zus

Traditionele therapie bestaat al een stuk langer dan vaktherapie. Er is veel onderzoek naar gedaan en de effecten zijn herhaaldelijk bewezen. Vaktherapie, voorheen creatieve therapie, is een nog relatief nieuwe vorm van therapie. In de jaren veertig van de vorige eeuw gaan de eerste mensen experimenteren met creatievere vormen van therapie. “Mensen kiezen nog steeds eerder traditionele therapie, omdat ze graag uitgaan van cijfertjes, diploma’s en bewijzen”, zegt Pijnacker. Maar ze merkt wel degelijk een verschuiving. “In Nederland hebben we het gevoel dat we vastlopen in de huidige zorg”, vertelt ze. “De lange wachtlijsten en het van de ene in de andere therapie vallen, noodzaakt ons om te kijken naar wat er nog meer is.”  Fotograaf Emma PourquiéMuzikant Noah Kloek

https://stream.hu.nl/players/ET3tuiLF-gUDjC9bv.html

Luister hierboven het verhaal van Emma.

https://stream.hu.nl/players/kRNB54np-gUDjC9bv.html

Luister hierboven het verhaal van Noah.
Luister hier een nummer van Noah.

“De kracht van vaktherapie is dat wat er in je omgaat tastbaar wordt voor mensen”, vertelt Pijnacker. “Je hoeft het niet allemaal in je hoofd te laten zitten en het te verwoorden.” Hoewel praten ook binnen vaktherapie een functie heeft. “Een nabespreking kan heel belangrijk zijn, want dan kan je het praktisch maken zodat je het kan inzetten in je dagelijkse leven.”  
Mauer gelooft ook dat een combinatietherapie goed werkt. Hesseling merkt dat het hand in hand gaat. Bij muziektherapie gaat het vaak niet eens om de muziek. “Er was een keer een man die al zijn familie in de Tweede Wereldoorlog was verloren”, vertelt Hesseling. “In het begin wilde hij geen muziek horen, toen gingen we alleen praten.” Hij heeft veel baat bij het gesprek en muziek komt voor hem te dichtbij. Langzaamaan kunnen Hesseling en de man wel samen muziek luisteren. “In verhouding bestaat muziektherapie voornamelijk uit psychologie”, zegt ze. “Muziek is hiernaast een middel om op een laagdrempelige manier bezig te zijn met therapie.”De fotoserie van Emma

Anders dan psycholoog is vaktherapeut geen beschermd beroep. “Elke gek zou zich dus in principe vaktherapeut kunnen noemen”, zegt Hesseling. Om serieuzer genomen te worden is in Nederland de term vaktherapie aangenomen in 2006 in plaats van creatieve therapie. Daarnaast kunnen vaktherapeuten zich laten registreren bij het Register Vaktherapie. Hier wordt je registratie goedgekeurd nadat je aan strenge criteria voldoet op het gebied van werkervaring, nascholing, supervisie en intervisie. Zo kan je aantonen dat je niet een zelfbenoemd therapeut bent. Op 1 januari 2022 stonden er bij het Register Vaktherapie 2.677 geregistreerde leden in Nederland, daar kwamen nog 434 nieuwe registraties bij in de loop van het jaar (zie data).Bron: Federatie Vaktherapeutische Beroepen. Gemaakt met Flourish.

Maar kan je effectief verwerken door het maken van kunst? De vaktherapeuten vinden van wel. “Door kunst te maken leg je niet direct de focus op het verleden, maar je werkt wel aan een stukje verwerking”, zegt Pijnacker. Kunst is confronterend, maar kan je stapsgewijs helpen om dieper naar binnen te keren. “Door te praten bespreek je alleen wat er op dat moment in je hersenen zit”, vertelt Maurer, “door kunst te maken focus je meer op je lichaam als geheel.” Hierdoor zal je dus breder kunnen verwerken. Hesseling heeft zelf ervaren hoe kunst kan helpen bij het verwerkingsproces. “Door het maken van kunst kon ik dingen ervaren die ik in mijn hoofd niet toeliet, maar wel degelijk voelde”, vertelt ze, “ondertussen heb ik de dingen die ik moest verwerken positief afgesloten. Ik weet niet of me dat met traditionele therapie was gelukt.”

Benieuwd geworden naar vaktherapie? Probeer dan thuis een opdracht uit onderstaande video.

https://stream.hu.nl/players/8tByTPDY-Kv4Phafj.html

* Disclaimer: de opdrachten zijn gegeven door Manon Hesseling, Maxime Maurer en Romy Pijnacker. Toch is het zonder therapeutische begeleiding geen echte therapie.

Sentimental Journal is out

Great to have 8 pages; interview and work in this beautiful international magazine: Sentimental Journal from Linda Loenen and Helma Bongenaar. Lots of mail art from my archive! Correspondence nr. 5

Mail art and me
Beautifully printed.

Ready for Sentimental Journey

Linda Loenen and Helma Bongenaar, the founders of Sentimental Journey came over to make photos of my Mail-Art, my studio, my Graphic Scores and me. A lot of work but excellent choices where made!

Creating a pile of Mail-Art for a good pic

Interview Mail-Art

For the new magazine Sentimental Journey the founders Linda Loenen and Helma Bongenaar came over to my studio for some research. I showed them my Mail-Art archive and my graphic scores. Both art forms started in the 50 tees and still have my interest.

Showing some Mail-Art

Solo exhibition Boterhal

VANAF 28 APRIL MOGEN ONZE BEZOEKERS WEER GEWOON BINNENLOPEN MET 4 PERSONEN TEGELIJK ( 1,5 METER AFSTAND VAN ANDEREN EN DRAGEN VAN EEN MONDKAPJE ).

Expositie Henk Fakkeldij –
‘Hoe klinkt angst’

De Boterhal – wegens succes verlengd t/m 9 mei

Tijdens deze nieuwe tentoonstelling is werk te zien en te horen van transmedia artist Henk Fakkeldij. Hij combineert figuratieve en abstracte grafische partituren en twee- en driedimensionale kunstwerken. Van enkele componisten zijn composities te beluisteren gebaseerd op zijn creaties.

In De Boterhal worden tekeningen en schilderijen getoond die bedoeld zijn om gespeeld te worden, grafische partituren worden ze genoemd. Het zijn visuele weergaves, niet in notenschrift maar meestal in abstracte beelden en in Fakkeldij’s geval ook in figuratie. Manshoge tekeningen en meterslange schilderijen geven de muziek en het geluid weer dat gespeeld moet worden. Op enkele van zijn werken zijn muzikale composities gemaakt (door Thomas Geerts en Reniet Vrieze). Anders dan in notenschrift kan iedere uitvoerende musicus een geheel andere vertaling geven van hetzelfde kunstwerk. Door Fakkeldij’s achtergrond als beeldend kunstenaar moesten de werken niet alleen dienstbaar zijn aan de muziek maar ook autonome, mooie kunstwerken zijn met een sterk verhaal.

Fakkeldij is een weg ingeslagen waarin zijn passie voor beeldende kunst en muziek samenvloeit. Hij heeft onderzoek gedaan naar hoe verschillende geluiden en emoties vertaald en verbeeld kunnen worden. De componisten Thomas Geerts en Reniet Vrieze hebben geluidcomposities, gebaseerd op zijn werk, gemaakt. Dat is te beluisteren door middel van het scannen van een code met je mobiel.
Henk Fakkeldij: “ Het leefde al zo lang in mijn gedachten om dit te gaan doen. Ik ben deze spannende reis begonnen en wil nog veel meer onderzoeken en uitdaging!”

“Hoe klinkt angst” is de titel van een van de grote tekeningen (210×150 cm). Het refereert in het werk naar oorlog. Het is tevens als titel voor de expositie gekozen in verband met de huidige situatie in de wereld.

Henk Fakkeldij volgde zijn opleiding onder andere aan de Gerrit Rietveld Academie en deels aan de Hogeschool voor de kunsten Utrecht. Op de laatste is hij ook als docent aangesteld. Fakkeldij heeft bij Media gewerkt maar de laatste jaren op Games and Interactie. Fakkeldij begeleidt daar onder andere mixed media projecten en theater gerelateerde projecten. Al jong had hij zanglessen en speelde en zong in theaterproducties. Componist/ dirigent Thomas Geerts leerde hij kennen tijdens een van deze producties. Met componist, muzikant en zanger Reniet Vrieze werkt Henk regelmatig in de RAW studio om eigen nummers op muziek te zetten.

Het beeldende werk van Henk Fakkeldij is te zien in verschillende collecties, oa van Akzo Nobel. Het Stedelijk museum heeft een aantal van zijn werken aangekocht en verschillende malen geëxposeerd. Henk Fakkeldij toonde zijn werk ook in de Vleeshal van het Frans Hals Museum en het Fries Museum in Leeuwarden. Met recht dat we trots zijn dat Henk een periode in De Boterhal wilt exposeren.

Curator van de tentoonstelling is Philine van der Vegte, een oud-leerling van Henk.

Henk Fakkeldij - De Kus
Henk Fakkeldij - Potestas, thoughts for an opera
Henk Fakkeldij - Potestas detail
Henk Fakkeldij - Triptiek - the world the lockdown the revelation

Exhibition/publication Water and the flood of 1916

Stichting Uit de Kunst Waterland

In de kunstzaal van het Waterlandsmuseum de Speeltoren te Monnickendam wordt op zaterdag, 16 juli werk van Henk Fakkeldij geëxposeerd.

Fakkeldij noemt zichzelf mixed media artist/ New Renaissance ArtistDoor zijn brede interesse en opleiding gebruikt hij verschillende media om zijn kunstwerken te componeren. Denk hierbij aan beeld, geluid en geur, verwerkt in een verscheidenheid aan uitdrukkingsvormen.

Fakkeldij heeft zich voor deze expositie met name gericht op het Waterland en heel specifiek op de gebieden die in 1916 gedurende de waternoodramp overstroomden. Hij is begonnen met het schrijven van een verhaal. Daarna heeft hij veel onderzoek gedaan naar de overstroming in 1916. Daarbij heeft hij beelden en geluiden gemaakt. Het beeld in de vorm van tekeningen, foto’s, tekstfragmenten, combinaties van ruimtelijk (3D) en 2D.

In zijn pastels toont hij beelden van het de overstroming 1916. In zijn grote tekening (210 x 150 in cm.) wordt een beeld gegeven van een overstroomd Monnickendam in een onbekende (toekomstige) tijd.

De geluidscompositie bestaat uit geluiden die hij in het Waterland heeft opgenomen gecombineerd met eigen (boventoon) zang.
Denk aan het klokgelui van de kerkjes in verscheidene dorpen. De namen van de overledenen die daar op de graven staan zijn in de soundscape verwerkt. Het boventoon zingen heeft voor hem een relatie met de boventonen die ook door harde winden tussen de huizen ontstaan.
Hij heeft veel mensen gevraagd het loeien van de koeien na te doen. Deze eigentijdse vertolkingen geven een impressie van wat men denkt dat het geluid van de koeien is. De koeien speelden een belangrijke rol tijdens de overstroming, zij zijn met velen verdronken. Maar ook de mens heeft het moeten ontgelden. Er zijn veel mensen gestorven en de materiële schade was enorm.

Fakkeldij:”Wat ik zo mooi vind van dit onderwerp is dat het over een prachtig gebied gaat dat ik door deze expositie echt heb ontdekt. Door het spelen en zingen in de Theaterproducties: “Het Water stijgt” en” Wie wind Zaait” ben ik nogmaals letterlijk ondergedompeld in vele facetten die met 1916 maar ook met nu te maken hebben.

Nu: Het water stijgt nog steeds. We hebben net als toen te maken met vluchtelingen. Het is onderwerp is heel actueel. Ik ben er zelf nog niet klaar mee en wil door op het ingeslagen pad. Waar alles in vorm en inhoud kan samen komen.

————

On Saturday, July 16, work by Henk Fakkeldij will be exhibited in the art room of the Waterlandsmuseum De Speeltoren in Monnickendam.

Fakkeldij calls himself mixed media artist/ New Renaissance Artist. Due to his broad interests and training, he uses different media to compose his works of art. Think of image, sound and smell, processed in a variety of expressions.

For this exhibition, Fakkeldij mainly focused on the Waterland and very specifically on the areas that were flooded in 1916 during the flood disaster. He has started writing a story. After that he did a lot of research into the flood in 1916. He also made images and sounds. The image in the form of drawings, photos, text fragments, combinations of spatial (3D) and 2D.

In his pastels he shows images of the flooding of 1916. His large drawing (210 x 150 in cm.) shows a flooded Monnickendam in an unknown (future) time.

The sound composition consists of sounds he recorded in the Waterland, combined with his own (overtone) vocals. Think of the chimes of the churches in various villages. The names of the deceased on the graves there are incorporated in the soundscape. Singing overtones has for him a relationship with the overtones that are also created by strong winds between the houses. He has asked many people to imitate the lowing of the cows. These contemporary renditions give an impression of what is believed to be the sound of the cows. The cows played an important role during the flooding, many of them drowned. But humans have also had to pay for it. Many people died and the material damage was enormous.

Fakkeldij: “What I like about this subject is that it is about a beautiful area that I really discovered through this exhibition. By playing and singing in the Theater productions: “The Water rises” and “Who sows the wind” I was once again literally immersed in many facets that have to do with 1916 but also with today.

Now: The water is still rising. We are dealing with refugees just like then. The subject is very topical. I am not yet done with it myself and want to continue on the chosen path. Where everything can come together in form and content.